Στρατηγική για τη δημιουργία Τεχνητών Υφάλων

Τι είναι οι Τεχνητοί Ύφαλοι (ΤΥ)

Οι Τεχνητοί Ύφαλοι είναι κατασκευές σκόπιμα τοποθετημένες στο θαλάσσιο πυθμένα, οι οποίες στοχεύουν στη μίμηση των ιδιοτήτων που παρέχει ένας φυσικός ύφαλος. Οι ιδιότητες αυτές είναι: καταφύγιο, διατροφή, αναπαραγωγή, ανάπτυξη και αύξηση σε μέγεθος και αριθμό του πληθυσμού των έμβιων θαλάσσιων οργανισμών.

Που θα δημιουργηθούν

Στο πλαίσιο των προτεραιοτήτων του Τμήματος Αλιείας και Θαλάσσιων Ερευνών είναι η δημιουργία συνολικά (7) Τεχνητών Υφάλων σε θαλάσσιες περιοχές των επαρχιών: Αμμοχώστου, Λεμεσού, Λάρνακας και Πάφου.

Γενικές Αρχές της Στρατηγικής

1. αποτελούν για το ΤΑΘΕ εργαλείο για τη διαχείριση των αλιευτικών πόρων και στοχεύουν πρωτίστως στη μεσοπρόθεσμη αύξηση της αλιευτικής παραγωγής.
2. τοποθετούνται κατά προτεραιότητα σε περιοχές οι οποίες εκτείνονται από την ακτή μέχρι και ισοβαθή των 35-40 μέτρων, με στόχο την προστασία ολόκληρου του κύκλου ζωής των περισσότερων ειδών της παράκτιας ζωής.
3. τοποθετούνται σε θαλάσσιες περιοχές οι οποίες θα πρέπει να πληρούν τα ακόλουθα κριτήρια:
– Να είναι σε σχετικά κοντινή απόσταση από λιμάνια, μαρίνες ή αλιευτικά καταφύγια κλπ
– Να είναι επι το πλείστον υπήνεμες
– Να μη πλήττονται από ισχυρά θαλάσσια ρεύματα
4. δεν πρέπει να τοποθετούνται πάνω σε σημαντικούς οικότοπους όπως βραχώδεις βυθούς, εκτεταμένα λιβάδια Ποσειδώνιας κλπ

Επιμέρους στόχοι δημιουργίας ΤΥ

Εκτός από την ανάκαμψη των αλιευτικών πόρων που αποτελεί πρωταρχικό στόχο, οι ενέργειες που θα πραγματοποιήσει το ΤΑΘΕ θα έχουν τους ακόλουθους στόχους:
1. Προστασία και εμπλουτισμός της θαλάσσιας βιοποικιλότητας
2. Αναβάθμιση του οικοσυστήματος
3. Αναψυχή του κοινού και προσέλκυση του καταδυτικού τουρισμού
4. Πραγματοποίηση Επιστημονικής Έρευνας
5. Ευαισθητοποίηση του κοινού για την προστασία της θαλάσσιας ζωής και γενικότερα του θαλάσσιου περιβάλλοντος.
Προώθηση της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης.

Προϋποθέσεις για τη Δημιουργία Τεχνητών Υφάλων

1. Για τη δημιουργία των Τεχνητών Υφάλων θα πρέπει να εκπονείται Περιβαλλοντική Μελέτη Χωροθέτηση (ΠΜΧ), η οποία θα τυγχάνει έγκρισης από το Τμήμα Αλιείας και Θαλασσίων Ερευνών και το Τμήμα Περιβάλλοντος. Η ΠΜΧ θα περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, περιγραφή των οικοτόπων της περιοχής, καταγραφή μακροχλωρίδας και μακροπανίδας, καθορισμού του σημείου τοποθέτησης των τεχνητών υφάλων, περιγραφή, σχέδια και κατασκευαστικά υλικά των τεχνητών υφάλων και αξιολόγηση τυχόν επιπτώσεων στο περιβάλλον από την κατασκευή του.
2. Σε περίπτωση τοποθέτησης σκάφους για δημιουργία Τεχνητού Ύφαλου, αυτό θα πρέπει επιπλέον να έχει κατάλληλο για το σκοπό αυτό μέγεθος και κατασκευή.

Νομοθετικό Πλαίσιο

1. Ο περί Αλιείας (Κεφ. 135) Νόμος και Κανονισμοί
2. Οδηγίες Μεσογειακού Σχεδίου Δράσης των Ηνωμέων Εθνών για το περιβάλλον (MAP/UNEP) στα πλαίσια της Σύμβασης της Βαρκελώνης για την τοποθέτηση στη θάλασσα υλικών άλλων εκτός για απόρριψη (κατασκευή τεχνητών υφάλων, MAP/UNEP)

Καθεστώς Προστασίας

Η δημιουργία Τεχνητών Υφάλων προϋποθέτει την εγκαθίδρυση προστατευόμενης περιοχής όπου το καθεστώς προστασίας, θα περιλαμβάνει μια διαβάθμιση χρήσεων, σύμφωνα με τις αρχές που διέπουν τις Θαλάσσιες Προστατευόμενες Περιοχές.

Ενδεικτικές επιτρεπόμενες χρήσεις: καταδύσεις, πρόσδεση σε συγκεκριμένα σημεία, διέλευση σκαφών (ελεγχόμενη), κολύμβηση, επιστημονική έρευνα, περιβαλλοντική εκπαίδευση και ευαισθητοποίησης.

Ενδεικτικές απαγορευμένες χρήσεις: κάθε μορφή αλιευτικής δραστηριότητας, συλλογή οργανισμών, ή αγκυροβόληση κλπ.

Διαχείριση Περιοχής

Για την κάθε περιοχή θα δημιουργηθεί Φορέας Διαχείρισης (ΦΔ) στον οποίο θα συμμετέχουν ένας εκπρόσωπος του ΤΑΘΕ, ένας εκπρόσωπος του εκάστοτε φορέα Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ένας εκπρόσωπος του Κυπριακού Οργανισμού Τουρισμού και ένας εκπρόσωπος του Συνδέσμου Καταδυτικών Κέντρων Κύπρου. Ο εκπρόσωπος του ΤΑΘΕ θα είναι ο πρόεδρος του ΦΔ. Ανάλογα με το θέμα που θα συζητείται, ο ΦΔ θα προσκαλεί εκπροσώπους άλλων φορέων του ευρύτερου δημόσιου τομέα (π.χ. Μονάδα Λιμένων Κύπρου, Κέντρο Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης), Ερευνητικούς Φορείς, Συνδέσμους Επαγγελματιών και Ερασιτεχνών Ψαράδων, Συνδέσμους άλλων θαλάσσιων Δραστηριοτήτων, Ναυτικούς Ομίλους, Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, Τοπικές Αναπτυξιακές Εταιρείες και ειδικοί εμπειρογνώμονές. Ο ρόλος του ΦΔ θα είναι να εποπτεύει, συντονίζει και να επιλύει τυχών προβλήματα που παρουσιάζονται στην εύρυθμη λειτουργία και διαχείριση των περιοχών στις οποίες θα τοποθετηθούν οι τεχνητοί ύφαλοι.

Για τις θεσμοθετημένες περιοχές στις οποίες θα τοποθετηθούν ΤΥ, θα διαμορφωθεί και θα εφαρμόζεται Διαχειριστικό Σχέδιο (ΔΣ) που θα περιλαμβάνει μέτρα και πρόνοιες σχετικά με τη χρήση, την προστασία, τον έλεγχο και γενικότερα τη διαχείριση των περιοχών. Το ΔΣ θα μπορεί να αναθεωρείται σε τακτά χρονικά διαστήματα.

Χρηματοδότηση

Η χρηματοδότηση των ΤΥ, θα πραγματοποιείται κυρίως μέσω του Επιχειρηστιακού προγράμματος Αλιείας 2007-2013, ενώ η ολοκλήρωση τους θα μπορεί να επιτευχθεί με συνεισφορά φορέων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, άλλων πολιτειακών φορέων καθώς και του ιδιωτικού τομέα.

Για πληροφορίες:
Γιώργος Παγιάτας, Λειτουργός Α’, Τομέας Θαλάσσιου Περιβάλλοτος
Τηλ. 25827281, email: gpayiatas@dfmr.moa.gov.cy